Bydgoski rocznik muzealny IV 2015

Redakcja naukowa: Michał F. Woźniak

Recenzenci: Aleksander Henryk Jankowski, Bydgoszcz, Andrzej Klonder, Warszawa, Katarzyna Kulpińska, Toruń, Eliza Walczak, Warszawa

Kolejny, IV już tom Bydgoskiego rocznika muzealnego prezentuje się niezwykle bogato merytorycznie i ilustracyjnie. Pomieszczono w nim katalog 50 wyrobów Paula (Pawła) Kindera ze zbiorów bydgoskiego Muzeum. Obejmuje on łańcuchy i odznaki bractw strzeleckich z Bydgoszczy i innych miast, odznaki jego autorstwa dołączone do kilku łańcuchów (przechodnich) bydgoskiej konfraterni, ponadto odznaki innych organizacji, głownie o charakterze sportowym oraz kilka przedmiotów użytkowych. To wspaniałe dzieła sztuki w miniaturze. Tę część katalogową wstępem opatrzyła Danuta Sójkowska. Barbara Chojnacka przekazała do publikacji artykuł Pomorze, Przybyszewski i klasycy romantyzmu. Trzy nurty tematyczne w drzeworycie ilustracyjnym Stanisława Brzęczkowskiego wraz z 15. reprodukcjami drzeworytów omawianego twórcy. Artykuł stanowi przyczynek do opracowywanego zagadnienia środowiska artystycznego Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, a równocześnie uzupełnia obraz polskiej grafiki książkowej ubiegłego stulecia. W dziedzinie sztuk plastycznych bydgoską grafikę artystyczną reprezentuje nieliczne grono twórców, spośród których wyróżnia się twórczość Stanisława Brzęczkowskiego – artysty grafika, ilustratora, rysownika, poligrafa, działacza kulturalnego i pedagoga. Konferencję naukową zorganizowaną w 420-lecie powstania mennicy bydgoskiej 1594-2014 zreferował Wojciech Ślusarczyk. Należy przy tym zaznaczyć, że było to już drugie wydarzenie tego typu organizowane przez bydgoskie Muzeum. Pierwszą konferencję zorganizowano bowiem w 1994 roku – w czterechsetną rocznicę utworzenia mennicy. Michał Kobierecki przybliżył Obrót nieruchomościami w Sieradzu w latach 1603-1623, zaś Dariusz Chyła Podstawy materialne utrzymania ubogich w Bydgoszczy i Fordonie w XVI-XVIII w. Zbigniew Bartkowiak przypomniał o zapomnianym skarbie z Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy. Kolejni autorzy Jarosław Dutkowski i Witold Garbaczewski pochylili się nad tematami: O najpiękniejszej i największej donatywie polskiej z 1621 roku, słów kilka oraz W którym roku mennica bydgoska zakończyła regularną działalność? (problem tzw. monet fałszywych z lat 1685-1692). Jarosław Dutkowski  przedstawił wszystkie znane obecnie warianty „studukatówki” – monety stanowiącej szczytowe osiągnięcie mennicy bydgoskiej (11 poz., patrz Katalog donatyw bitych stemplem 100 dukatówki). Wybito w 1621 r. egzemplarze o wadze 100 dukatów i były to największe złote monety wybite stemplami w mennicy. Znakomicie nadawały się też na podarunki dla ówczesnych władców, na których dwory zawędrowali w misjach sławiących zwycięstwo królewskie polscy posłowie. Witold Garbaczewski wskazał na kontrowersje dotyczące momentu zamknięcia menniczego przedsiębiorstwa. W artykule zaproponował nowe rozwiązanie tych problemów w oparciu o źródła pisane oraz monetarne (32 poz.). Irena Borowczak i Wojciech Ślusarczyk omówili Rolę Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w zachowaniu i popularyzacji dziedzictwa mennicy bydgoskiej. Publikację zamyka imponujący katalog medali, poprzedzony wstępem pióra Ireny Borowczak: Muzea polskie w medalierstwie ze zbiorów Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy – 187 poz. medali bitych i lanych, wyemitowanych przez muzea znajdujące się na ziemiach polskich (wyjątek stanowi Muzeum Polskie w Rapperswilu w Szwajcarii). Jest to zbiór otwarty. Prace medalierskie nabywa się systematycznie drogą zakupów i darów; inną formą pozyskiwania obiektów stała się wymiana z placówkami muzealnymi. Okazją do zapoznania się z medalami muzealnymi była przygotowana przez bydgoskie muzeum ekspozycja Muzea polskie w medalierstwie, która towarzyszyła XVIII Sympozjum organizowanemu przez Sekcję Historii Farmacji Oddziału Bydgoskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego pn. „Muzealnictwo farmaceutyczne”. W ścisłej czołówce, jeśli idzie o liczbę edycji plasuje się Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, emitent medali rocznicowych, ale przede wszystkim prac poświęconych swemu patronowi. Nazwiska projektantów medali prezentowanych w katalogu takie jak m.in.: Piotr Gawron, Edward Gorol, Józef Gosławski, Jerzy Jarnuszkiewicz, Józef Markiewicz, Ewa Olszewska-Borys, Józef Stasiński, Stanisława Wątróbska i Anna Beata Wątróbska-Wdowiarska gwarantują ich wysoki poziom artystyczny.