Wielość w jedności. Offset, serigrafia, techniki cyfrowe i działania intermedialne w grafice polskiej. Materiały z sesji naukowej

Prezentowany tom należy do serii wydawanej przez Muzeum, z okazji sesji naukowych towarzyszących wystawom graficznym. Poprzednie to: Drzeworyt polski po 1900 roku, Techniki wklęsłodruku w Polsce po 1900 roku oraz Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku.

Obecnie wypowiedziało się 26 autorów, w przewadze artystów grafików, w czterech obszarach tematycznych: Technika offsetu i serigrafia, Eksperyment w grafice, grafika cyfrowa i działania intermedialne, Proces graficznego myślenia i obrazowania. Artykuły były recenzowane, co zapewnia wysoki poziom merytoryczny wydawnictwu, a przebogate ilustracje dobrane zostały adekwatnie i starannie. Tak więc otrzymaliśmy kolejną interesującą „pigułkę” wiedzy o najnowszej grafice polskiej z pierwszej ręki.

W obszernym wprowadzeniu Barbara Chojnacka – redaktor naukowy tomu – omawia działania z lat poprzednich oraz niniejszą publikację: „przy okazji IV. edycji uderzała przewaga udziału artystów-grafików nad teoretykami i historykami sztuki. Niewątpliwie jest to wynikiem zakresu czasowego ekspozycji i sesji, poświęconych grafice najnowszej, aktualnej, a tym samym najtrudniejszej do zdefiniowania i umiejscowienia w ciągu historycznej ewolucji, a także najtrudniejszej do rzetelnej, merytorycznie racjonalnej oceny. Zjawiska zaskakujące, kontrowersyjne, w jakie obfituje współczesna sztuka – także grafika – wymykają się często jednoznacznym kryteriom wartościowania. Z drugiej strony, przywołując problematykę wystawy, z naszej obecnej perspektywy wiemy, że serigrafia i offset, a później i grafika cyfrowa – w chwili zaistnienia wzbudzały mieszane odczucia, spory i dyskusje wśród teoretyków oraz samych artystów, dotyczące istoty graficznego warsztatu. Sztuka w czasach nowych technologii – w epoce rewolucji cyfrowej nie mogła ominąć grafiki, a jej poszukiwania, eksperymenty na wielu płaszczyznach tylko poświadczają, że nadal jej dziedziną sztuki otwartą na wyzwania współczesnego świata. Może też dlatego o tych zmianach najczęściej wypowiadają się sami graficy, urzeczywistniający przekaz w formę. (…) Aleksandra Pawlikowska podjęła wątek możliwości technologicznych offsetu na przykładzie własnych prac. Natomiast Krzysztof Ciężki skupił się na szkolnictwie poligraficznym, drukarstwie offsetowym i fleksografii w Bydgoszczy. (…) Anna Manicka poddała analizie zespół mniej i bardziej znanych serigrafii Jonasza Sterna, tym samym rozszerzając istotne wątki podjęte na ekspozycji – kto był prekursorem serigrafii w Polsce i w jakim stopniu prace Sterna można włączyć w technikę serigrafii. W najnowszą historię polskiego plakatu i druku ulotnego wpisuje się referat Jerzego Brukwickiego poświęcony serigraficznym przekazom wizualnym z czasu stanu wojennego, autorstwa twórców związanych z ruchem kultury niezależnej. Monika Walenciejczyk przedstawiła Pracownię Serigrafii gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, akcentując dokonania pedagogów, absolwentów i studentów w tej dziedzinie grafiki. Wyniki wieloletnich badań, związanych z tematem niekonwencjonalnej metody druku – szablonu pośredniego w serigrafii, zaprezentował Sławomir Ćwiek, przy czym przedstawił kolejne eksperymenty we własnej twórczości. (…) Marcin Surzycki przedstawił swoją drogę odkrywania i eksperymenty z niekonwencjonalną matrycą i podłożem na przykładzie serigrafii, techniki szablonu i druku wklęsłego. Zagadnienie łączenia technik w oparciu o własną twórczość podjął Paweł Kwiatkowski, w obrębie cyklu Ludzie przedstawiając zastosowanie fotografii, przedruku anastatycznego i technik kolagraficznych. Natomiast Krzysztof Pisarek przybliżył swoje prace nad sitodrukiem wielowarstwowm i reliefowym, w zakresie techniki nierozerwalnie związane z poszukiwaniem możliwości zapisu czasu w grafice, jednocześnie akcentując sam proces tworzenia. Punktem wyjścia do rozważań Pauliny Buźniak stała się tkanina, którą artystka wykorzystuje do kreowania nowoczesnych, przestrzennych form, bliskich rzeźbie lub instalacji artystycznej. Dwie z autorek działu Eksperyment w grafice – Teresa B. Frodyma oraz Natalia Nowacka dokonały syntetycznych retrospekcji wybranych zagadnień. Frodyma skupiła się na alternatywnych urządzeniach drukujących, wątku rzadko podejmowanym w literaturze przedmiotu, przedstawiając wykorzystanie w grafice nietypowych urządzeń i „pras graficznych”. Nowacka przybliżyła wkład trzech uznanych grafików – Wojciecha Krzywobłockiego, Marcina Surzyckiego i Stefana Kaczmarka w rozwój Pracowni Serigrafii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, akcentując nowatorstwo rozwiązań technologicznych wymienionych grafików i ich wpływ na młodsze pokolenia twórców. (…) Tekst Mirosława Pawłowskiego, zatytułowany Koegzystencja – przyszłość grafiki, a odpowiadający na pytanie nurtujące zapewne wielu grafików, jak i teoretyków i historyków sztuki – o kondycję i perspektywy współczesnej grafiki. Cezary Paszkowski przedstawił swoją drogę twórczą od tradycyjnej akwaforty do druku cyfrowego, aż po rozwiązania movie pictures z autorską muzyką. W krąg zagadnień stanowiących osobiste refleksje artystów, związanych z własnymi poszukiwaniami wykraczającymi poza tradycyjną grafikę, wpisały się rozważania Moniki Wanyura-Kurosad, Judyty Bernaś i Agnieszki Łakomej. Każda z artystek podejmuje odmienną technikę, szukając kształtu wizualnej formy oddającej różnorodne problemy – „fragmentaryzacji świata” w planszach i instalacjach graficznych (Wanyura-Kurosad), „wariantywności” w cyklach fotograficzno-graficznych (Bernaś), czy też mierząc się z zagadnieniem ruchu i przestrzeni w przedstawieniu graficznym (Łakoma). Wielość możliwości w działaniach interdyscyplinarnych stała się tematem rozważań trojga artystów z Pracowni Komunikacji Intermedialnej warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych – Krzysztofa Olszewskiego, Magdaleny Janus i Anity Kwiatkowskiej. W dziale tym pojawił się ponadto niezwykle ważny referat autorstwa Urszuli Dragońskiej, która podjęła temat narodzin grafiki komputerowej na przykładzie działalności warszawskiego Warsztatu Komputerowego w Pracowni Video Centrum Sztuki Studio, tym samym rozpoczynając badania nad genezą tego zjawiska w grafice polskiej. (…) Ostatni z działów materiałów posesyjnych, zatytułowany Proces graficznego myślenia i obrazowania, dotyka najbardziej aktualnych, a zarazem najbardziej kontrowersyjnych zjawisk współczesnej sztuki graficznej związanych ze złożoną drogą twórczego przekształcania zamysłu w zmaterializowaną formę. Autorzy poszukując odpowiedzi na nurtujące ich kwestie zadają pytania, jak Andrzej Bednarczyk o tożsamość dzieła graficznego lub Grzegorz Banaszkiewicz, skupiający się na określeniu współczesnej definicji grafiki, pytający wprost – czym jest grafika? Zaznaczyć tutaj należy, że obaj autorzy tekstów byli równocześnie autorami dzieł prezentowanych na wystawie Wielość w jedności. Przykładem nowatorskich poszukiwań, ukazujących przekraczanie kolejnych granic, wskazujących kolejne obszary graficznej penetracji, są autorskie badania prowadzone w oparciu o własne realizacje artystyczne, przedstawione w tekstach Krzysztofa Kuli i Marka Glinkowskiego. W przypadku Kuli są to intermedialne obiekty i instalacje, często związane z naturą i w niej osadzone, a w odniesieniu do Glinkowskiego – kwestia stereotypu w obszarze działań artystycznych opartych o narzędzia grafiki, problem pojęcia matrycy i „matrycowania”. W nurt dociekań teoretycznych nad istotą grafiki we współczesnym świecie wpisuje się referat Doroty Folgi-Januszewskiej o widzeniu graficznym, akcentujący konieczność szerokiego kontekstu, w jakim powinna być postrzegana grafika”.
        

ss. 272, 256 il. barwnych, kreda mat., oprawa miękka